Ενώ η τουρκική κοινή γνώμη στρέφει την προσοχή της στο επικείμενο
δημοψήφισμα για το Σύνταγμα, δημοσιεύματα του φιλοκυβερνητικού Τύπου
–προφανώς υποβολιμαία– επιμένουν ότι το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας
είναι αποφασισμένο να αναθεωρήσει το δόγμα ασφάλειας της χώρας και να το
προσαρμόσει στη στρατηγική Ερντογάν – Νταβούτογλου «περί μηδενικών
προβλημάτων» με τους γείτονές της.
Υποστηρίζουν ότι μελετάται ήδη η απάλειψη της Ελλάδας, της Ρωσίας, του Ιράν και του Ιράκ από τον κατάλογο των χωρών που χαρακτηρίζονται ως «απειλή» για τη χώρα και υπογραμμίζουν ότι η αναθεώρηση αυτή αναμένεται να ολοκληρωθεί μέσα στους αμέσως επόμενους μήνες και να επικυρωθεί στη Σύνοδο του Συμβουλίου τον προσεχή Δεκέμβριο.
Ειδικότερα για την Ελλάδα, την οποία τα σχετικά προηγούμενα έγγραφα χαρακτήριζαν ως «μείζονα απειλή», το νέο στρατηγικό δόγμα –πάντοτε κατά τα ίδια δημοσιεύματα– πρόκειται να επισημαίνει τη διευρυνόμενη οικονομική και πολιτική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών και να καταγράφει τη μείωση του κινδύνου στρατιωτικής σύρραξης. Αναφέρεται ακόμη ότι, στο πλαίσιο αυτό, το δικαίωμα επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων –χρόνια τώρα χαρακτηρίζεται ως casus belli– δεν θα εκλαμβάνεται ως άμεση απειλή και ότι εξετάζεται ήδη το ενδεχόμενο άρσης της συγκεκριμένης απόφασης.
Αλλαγή του δόγματος εθνικής ασφάλειας χωρίς άρση του casus belli
Έμπειροι διπλωμάτες στην Αθήνα χαρακτήριζαν «ευπρόσδεκτο» ένα τέτοιο ενδεχόμενο, αλλά εξέφραζαν την υπόνοια ότι οι συγκεκριμένες διαρροές ενδέχεται να υποκρύπτουν εσωτερικές σκοπιμότητες, καθώς η κυβέρνηση Ταγίπ Ερντογάν επιδίδεται πολύ συχνά σε παρόμοια επικοινωνιακά τεχνάσματα. Παρατηρούσαν, ταυτόχρονα, ότι η άρση του casus belli αποτελεί συμβατική υποχρέωση της Τουρκίας απέναντι στην ΕΕ και προσέθεταν ότι, ακόμη κι αν εγκριθεί ένα τέτοιο κείμενο από το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, η άρση του casus belli δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο από την Τουρκική Εθνοσυνέλευση, η οποία το καθιέρωσε με ομόφωνο ψήφισμά της τον Ιούνιο του 1995.
Υπενθυμίζεται, μάλιστα, ότι το ψήφισμα εκείνο εκδόθηκε μόλις μία εβδομάδα μετά την κύρωση από τη Βουλή των Ελλήνων της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας και, ανάμεσα στα άλλα, ανέφερε: «Η Τουρκική Εθνοσυνέλευση, παρόλο που ελπίζει ότι η κυβέρνηση της Ελλάδας δεν θα αποφασίσει την επέκταση των χωρικών της υδάτων στο Αιγαίο… αποφάσισε να εκχωρήσει, σε μια τέτοια περίπτωση, στην τουρκική κυβέρνηση όλες τις αρμοδιότητες, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που θα κριθούν αναγκαίες από στρατιωτική άποψη».
Άρση του casus belli δεν μπορεί να γίνει μονομερώς
Σε κάθε περίπτωση, τα δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου εκτιμώνται τουλάχιστον ως περίεργα, καθώς συγκρούονται όχι μόνο με πάγιες θέσεις της Άγκυρας, αλλά και με πρόσφατες δηλώσεις της ηγεσίας της. Ο ίδιος, άλλωστε, ο Τούρκος πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν, κατά την πρόσφατη πολύκροτη επίσκεψή του στην Αθήνα, στην κοινή συνέντευξη με τον Έλληνα ομόλογό του, κατέστησε σαφές ότι η άρση του casus belli είναι κάτι που δεν μπορεί να γίνει μονομερώς και υπογράμμισε ότι το θέμα αυτό μπορεί να λυθεί μόνο στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών.
«Σχετικά με το casus belli», ανέφερε παρουσία του Έλληνα ομόλογού του ο Τούρκος πρωθυπουργός, «θα πρέπει να δείτε γιατί το αποφάσισε η Τουρκική Εθνοσυνέλευση» και πρόσθετε: «Έως τη στιγμή αυτή, έγιναν 44 συναντήσεις στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών. Όταν οι διερευνητικές επαφές θα καταλήξουν κάπου, θα λυθεί και το casus belli. Δεν είναι ένα θέμα που μπορεί να λυθεί μονομερώς».
Με μια φράση, ο Τούρκος πρωθυπουργός επαναλάμβανε ρητά και κατηγορηματικά ότι το casus belli ισχύει και θα εξακολουθήσει να ισχύει για όσο καιρό παραμένουν οι λόγοι που το προκάλεσαν. Ξεκαθάρισε έτσι, με τον πιο επίσημο τρόπο, ότι η χώρα του δεν πρόκειται να εγκαταλείψει την απειλή πολέμου, παρά μόνο τη στιγμή που η Ελλάδα θα εγκαταλείψει το σχετικό διεθνώς κατοχυρωμένο δικαίωμά της και θα δεσμευτεί συμβατικά πως δεν πρόκειται να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα σε κρίσιμες για τη χώρα του περιοχές, όπως τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
Οι συζητήσεις για το casus belli και τα χωρικά ύδατα στις ελληνοτουρκικές επαφές
Υπό πρίσμα αυτών των δηλώσεων του Τούρκου πρωθυπουργού, τα δημοσιεύματα του τουρκικού Τύπου παραπέμπουν στο νέο κύκλο των διερευνητικών επαφών για την εξέλιξη των οποίων οι εκτιμήσεις παραμένουν αντιφατικές. Μόλις πρόσφατα, άλλωστε, ο υπουργός Αναπληρωτής Εξωτερικών Δημήτρης Δρούτσας κατηγορούσε την Άγκυρα για «κουτοπονηριές» και τόνιζε ότι «η πολιτική της ελληνοτουρκικής προσέγγισης δεν είναι μονόδρομος».
Βέβαιο, πάντως, είναι –και επιβεβαιώνεται τόσο από επίσημα έγγραφα, όσο και από προγενέστερες δηλώσεις του σημερινού πρωθυπουργού Γιώργου Παπανδρέου– ότι το θέμα του casus belli και των χωρικών υδάτων αποτελούσε αντικείμενο διαπραγμάτευσης κατά τη διάρκεια των διερευνητικών επαφών της περιόδου 2002-2003. Εξεταζόταν, συγκεκριμένα, το ενδεχόμενο μερικής εγκατάλειψης του δικαιώματος επέκτασης των χωρικών υδάτων από την πλευρά της Ελλάδας, προκειμένου να αρθεί το casus belli από την πλευρά της Τουρκίας και να αρχίσει, αμέσως μετά, εξειδικευμένος διάλογος για τη σύνταξη συνυποσχετικού με το οποίο οι δύο χώρες θα παρέπεμπαν από κοινού την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Ομολογίες Γιώργου Παπανδρέου και Κώστα Σημίτη
Όπως προκύπτει, μάλιστα, από ομολογίες των πρωταγωνιστών της περιόδου εκείνης, αλλά και από έγγραφα του υπουργείου Εξωτερικών, οι δύο πλευρές είχαν καταλήξει στην απόφαση να αναζητήσουν μια, χωρίς συγκρούσεις, κοινά αποδεκτή φόρμουλα, που θα βασιζόταν στη μερική και επιλεκτική επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων. Την πρόθεση αυτή της τότε ελληνικής πλευράς υπαινίχθηκαν αργότερα τόσο ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης όσο και ο τότε υπουργός Εξωτερικών και σημερινός πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου.
Συγκεκριμένα, ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, στο βιβλίο του Για μια δημιουργική Ελλάδα, αφού υπογραμμίζει ότι τα χωρικά ύδατα αποτελούσαν «ακανθώδες ζήτημα των διερευνητικών επαφών», προσθέτει: «Από την πρώτη στιγμή των διερευνητικών επαφών, δηλώσαμε ότι η Ελλάδα θα ασκήσει το δικαίωμά της να επεκτείνει μονομερώς την αιγιαλίτιδα ζώνη, πριν από την έναρξη των επίσημων διαπραγματεύσεων για την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας. Η άσκηση του δικαιώματος αυτού θα λάβει υπόψη τα δικαιώματα τρίτων κρατών για ελεύθερη ναυσιπλοΐα και αεροπλοΐα στο Αιγαίο Πέλαγος. Δεν αποκλείονται, ως εκ τούτου, επιλεκτικές διαφοροποιήσεις των ορίων της αιγιαλίτιδας, ώστε να μην παρεμποδίζεται η διεθνής ναυσιπλοΐα και αεροπλοΐα».
Έμμεση αλλά σαφή ομολογία, σύμφωνα με την οποία το πρώτο βήμα στο δρόμο για το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης θα αποτελούσε η εγκατάλειψη του δικαιώματος επέκτασης των χωρικών υδάτων σε ορισμένες περιοχές, κατέθεσε από τη θέση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης και ο σημερινός πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου. Σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Το Έθνος τον Οκτώβριο του 2006, υπογράμμιζε ότι, πριν την προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, θα «προχωρούσαμε σε κάποια βήματα» και διευκρίνιζε ότι το πρώτο βήμα θα αφορούσε «το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων». Αποκάλυπτε, μάλιστα, ότι θα ασκούσαμε το δικαίωμα αυτό «συνυπολογίζοντας και αξιολογώντας τις ανάγκες των χωρών που γειτνιάζουν ή χρησιμοποιούν τις διεθνείς θάλασσες».
Εγκατάλειψη κυριαρχικών δικαιωμάτων πριν την άρση του casus belli
Όλα αυτά πιστοποιούν ότι οι διερευνητικές επαφές, στα τέλη του 2003, εστιάζονταν στην επίτευξη καταρχάς συμφωνίας για την εγκατάλειψη του δικαιώματος επέκτασης των χωρικών υδάτων σε ορισμένες κρίσιμες περιοχές, προφανώς στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, όπως απαιτούσαν οι Τούρκοι και επιδίωκαν πολλοί άλλοι. Απέμενε, ωστόσο, σε εκκρεμότητα ο ακριβής προσδιορισμός των ακτών όπου η Ελλάδα θα εγκατέλειπε οριστικά το δικαίωμά της να αποκτήσει χωρικά ύδατα πέρα από τα 6 ναυτικά μίλια. Γίνεται, έτσι, φανερό ότι ενδεχόμενη άρση του casus belli από την πλευρά της Τουρκίας μπορεί να βασίζεται είτε στην επισημοποίηση μιας καταρχάς συμφωνίας είτε στην ολοκλήρωσή της με τον προσδιορισμό των περιοχών στις οποίες η Ελλάδα θα εγκαταλείψει οριστικά το προβλεπόμενο από το Δίκαιο της Θάλασσας δικαίωμα επέκτασης των χωρικών της υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια. Αυτό όμως –όπως ρητά υπογράμμισε ο Τούρκος πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν– δεν πρόκειται να γίνει παρά μόνο στο πλαίσιο των διερευνητικών επαφών.
Συμβολική και όχι ουσιαστική η σημασία του ψηφίσματος της Εθνοσυνέλευσης
Με δεδομένη, ωστόσο, την εμμονή του τουρκικού Τύπου στα σχετικά δημοσιεύματα, αξίζει να υπογραμμιστεί ότι ακόμη και μονομερής άρση του Ψηφίσματος της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης για το casus belli δεν θα είχε παρά μόνο συμβολική αξία, καθώς η εισβολή της Τουρκίας σε ξένα εδάφη μπορεί να ξεκινήσει ακόμα και χωρίς τη σχετική κοινοβουλευτική έγκριση. Δεν μπορεί, άλλωστε, να λησμονείται ότι οι τουρκικές κυβερνήσεις ποτέ δεν ένιωθαν την ανάγκη και ποτέ δεν περίμεναν να πάρουν έγκριση από την Εθνοσυνέλευση προκειμένου να εξαπολύσουν επίθεση σε βάρος γειτονικών κρατών. Χαρακτηριστική, άλλωστε, είναι και η περίπτωση της εισβολής στην Κύπρο, καθώς την ώρα που συνερχόταν η Τουρκική Εθνοσυνέλευση για να κηρύξει το πραξικόπημα της χούντας ως casus belli, ο «Αττίλας» βρισκόταν ήδη στις ακτές της Κερύνειας.
Καλά γνωστό είναι, επίσης, και το γεγονός ότι η απειλή εισβολής στα ελληνικά νησιά, στην περίπτωση επέκτασης των χωρικών υδάτων, δεν πρωτοεμφανίστηκε το 1995 με το ψήφισμα της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, αλλά εκτοξεύεται σταθερά από το καλοκαίρι του 1974, πριν από την εισβολή στην Κύπρο, όταν η χούντα διοχέτευσε στον Τύπο σκέψεις επέκτασης των ελληνικών χωρικών υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια.
Του Ανδρέα Ν. Αθανασίου
Πηγή
http://logioshermes.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου