στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, μία ομάδα ερευνητών με επικεφαλή τον Καθηγητή Ψυχολογίας Φιλιπ Ζιμπάρντο και υπό την οικονομική υποστήριξη του Αμερικανικού Στρατού ...
....(γεγονός που καταλαβαίνετε ότι προσδίδει ιδιαίτερη σημασία...) ξεκινούσε ένα πείραμα που έμελλε να αποκτήσει τεράστια διασημότητα – κυρίως λόγω της απρόσμενης τροπής του.
ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ
Απαντώντας σε μια αγγελία από εφημερίδα, οι 24 εθελοντές (όλοι νεαροί φοιτητές,, λευκοί, μεσαίας τάξης και ψυχικά υγιείς) εντοπίστηκαν και συμφώνησαν για 15 δολάρια ημερησίως να συμμετάσχουν σε ένα περίεργο πείραμα που προϋπόθετε ότι για δύο εβδομάδες θα απαρνιούνταν τα βασικά τους ανθρώπινα και πολιτικά δικαιώματα. Να «παίξουν» δηλαδή τον ρόλο του φυλακισμένου οι μισοί, και τον ρόλο του δεσμοφύλακα οι υπόλοιποι, με σκοπό να διερευνηθούν οι ψυχολογικές διεργασίες που αναδύονται σε συνθήκες φυλάκισης.
'ΔΕΣΜΟΦΥΛΑΚΕΣ' ΚΑΙ 'ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΙ'
Το υπόγειο του πανεπιστημίου διαμορφώθηκε έτσι ώστε να μοιάζει και να λειτουργεί σαν μία κανονική φυλακή, και ένα νόμισμα αποτέλεσε το κριτήριο για το ποιος θα είναι φύλακας και ποιος φυλακισμένος. Κάτω από απόλυτα ρεαλιστικές συνθήκες, οι φυλακισμένοι ζούσαν κλειδωμένοι στα κελιά τους, υπό συνθήκες εξαθλίωσης, ψυχολογικής πίεσης, χωρίς προσωπικό χώρο και χρόνο, φορώντας ένα κουρέλι-φόρεμα, χωρίς εσώρουχα και με ξυρισμένα κεφάλια. Από την άλλη, οι «φύλακες» δούλευαν σε βάρδιες, φορώντας στρατιωτικές στολές και ειδικά γυαλιά ηλίου που απέτρεπαν την απευθείας βλεματική επαφή. Κρατούσαν αστυνομικό γκλομπ και αποκαλούσαν τους «φυλακισμένους» αποκλειστικά με αριθμούς.
ΣΑΝ ΣΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΗ ΦΥΛΑΚΗ
Η οδηγία που δώθηκε προς τους φύλακες από τον Καθηγητή Ζιμπαρντό ήταν ξεκάθαρος: να διατηρήσουν σε τάξη την λειτουργία της φυλακής, χρησιμοποιώντας όποιο μέσο χρειαστεί εκτός από σωματική βία. Κάμερες κατέγραφαν τα πάντα σε συνεχή βάση αλλά πιθανότατα κανένας δεν μπορούσε να φανταστεί αυτό που θα ακολουθούσε...
ΑΠΡΟΣΜΕΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗ
Μετά από την πρώτη μέρα προσαρμογής και «υιοθέτησης» των ρόλων τους, η κατάσταση εντός της «φυλακής» ξέφυγε εκτός ελέγχου, αφού οι μέχρι πριν δύο ημερών καθόλα ίσοι νεαροί άνδρες μπήκαν τόσο βαθιά μέσα στο ρόλο του εικονικού αυτού περιβάλλοντος με αποτέλεσμα να παρατηρηθούν ακραία περιστατικά σαδιστικής συμπεριφοράς και εξαθλιωτικής συμπεριφοράς έτσι ώστε να προκληθούν ακόμη και σοβαρές ψυχικές διαταραχές στους «φυλακισμένους».
Η ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΣ
Ο ίδιος ο καθηγητής αφού παρασύρθηκε και ο ίδιος από την τροπή του πειράματος και υιοθέτησε τον ρόλο «διευθυντή» της φυλακής, υπό το καθεστώς μεγάλης πίεσης αποφάσισε να το διακόψει μετά από έξι μέρες (αντί των δύο εβδομάδων όπως ήταν προγραμματισμένο) αφού υπήρχε πλέον σοβαρότατο ενδεχόμενο σημαντικότερων συνεπειών στην υγεία των συμμετέχοντων. Οι αντιδράσεις για το πείραμα πολλές. Χαρακτηρίστηκε από «αντιεπιστημονικό» μέχρι ανήθικο, ενώ και ο ίδιος ο καθηγητής Ζιμπάρντο δήλωσε ότι αν δεν είχε παρασυρθεί τόσο από τον ρόλο του ως «διευθυντής της φυλακής» θα το διέκοπτε νωρίτερα αφού οι συμμετέχοντες υπέφεραν πραγματικά.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΙΡΑΜΑ : ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΤΗΣ ΜΑΖΑΣ ΣΕ 'ΣΑΔΙΣΤΕΣ'
Ανήθικο ή όχι, το πείραμα δεν πέρασε απαρατήρητο. Και πως να περάσει άλλωστε, αφού χάρη σ΄αυτό είδαμε πιο ξεκάθαρα κάποιες, τρομακτικές πλευρές της συλλογικής μας προσωπικότητάς σαν είδος. Σε ιδιαίτερες καταστάσεις όπου η διαφορά δύναμης και εξουσίας μεταξύ ατόμων ή ομάδων είναι μεγάλη, το φαινόμενο της κατάχρησης εξουσίας είναι έντονο και συχνό. Μέσα από τις κατάλληλες συνθήκες και υπό την κατάλληλη καθοδήγηση και «εκπαίδευση», ακόμη και ο πιο φαινομενικά φιλήσυχος άνθρωπος έχει την προοπτική να μεταλλαχθεί σε σαδιστή βασανιστή, ιδιαίτερα αν δεν έχει τις ιδιαίτερα έντονες ψυχικές ασπίδες που απαιτούνται ώστε να θωρακίσει την προσωπικότητά του και να παραμείνει αναλλοίωτος.
pantziaras.blogspot.com
http://stakarfia.blogspot.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου